Construction Products Regulation (CPR)
1. Wat is CPR?
De CPR is gericht op het realiseren van de duurzaamheidsambities van de Europese Commissie die onder meer voortvloeien uit de Green Deal. De huidige tekst kent een aantal belangrijke wijzigingen ten opzichte van de versie voor herziening en eerdere voorstellen tot aanpassing:
- Met het CPR-Acquis Proces introduceert de herziene versie een geharmoniseerd EU-standaardisatiesysteem waarmee fabrikanten hun bouwproducten eerder op de markt kunnen brengen en normen sneller worden gepubliceerd.
- Er komt een digitaal productpaspoort, waarmee de bouwsector digitaler en duurzamer wordt.
- Het blijft voor Aanbestedende diensten/overheden mogelijk om duurzaamheid op te nemen in de aanbesteding van bouwwerken.
- In de Herziening wordt expliciet aandacht besteed aan hergebruik en herfabricage van bouwproducten.
- Tot slot is in de Annex bij de Herziening een lijst opgenomen met toetsingspunten die producenten moeten opnemen in de prestatieverklaring en de verklaring van conformiteit. Hierin is ook een groot aantal voorschriften opgenomen op het gebied van duurzaamheid en milieu.
2. Verplichtingen uit CPR
Essentiële eigenschappen en producteisen
De CPR maakt onderscheid tussen essentiële eigenschappen van producten en producteisen. Bij essentiële eigenschappen gaat het om hoe een product zich gedraagt in een bepaalde situatie, of wat de effecten ervan zijn.
In Annex I.1 zijn een aantal algemene vereisten voor producten geschetst, om te garanderen dat bouwwerken veilig zijn; bijvoorbeeld hoe lang een bepaald product moet blijven functioneren in geval van brand. Van deze algemene eisen moeten essentiële eigenschappen van producten worden afgeleid.
Voor het milieu zijn in Annex I.2 vooraf bepaalde essentiële eigenschappen opgenomen. Dit betreft bijvoorbeeld de effecten van een product op klimaatverandering, maar ook op watergebruik.
In Annex I.3 zijn de producteisen opgenomen op het gebied van veiligheid en milieu. Deze eisen gaan bijvoorbeeld over de hoeveelheid gerecycled materiaal in het bouwproduct.
Geharmoniseerde technische specificaties
Op het moment dat een fabrikant een bouwproduct op de markt wil brengen, moet eerst gekeken worden of er een geharmoniseerde technische specificatie voor dat product beschikbaar is. Een geharmoniseerde technische specificatie kan de volgende onderdelen bevatten:
De essentiële eigenschappen van het bouwproduct en de beoordelingsmethode daarvan
Als onderdeel van de CPR wil de Commissie voor alle bouwproducten een geharmoniseerde technische specificatie op laten stellen. Daarvoor dient de Commissie een aanvraag in bij het Europese Comité voor Standaardisatie (CEN). Vervolgens ontwikkelt de CEN een standaard, die door de Commissie binnen een half jaar moet worden goed- of afgekeurd. Een goedgekeurde standaard wordt een geharmoniseerde standaard; de Commissie moet deze standaard binnen 12 maanden implementeren.
In de geharmoniseerde standaard is opgenomen hoe de effecten/prestaties van een bepaald bouwproduct in relatie tot de vastgestelde essentiële eigenschappen moeten worden beoordeeld. Voor de milieu-effecten van een product, waaronder klimaatverandering, moet bijvoorbeeld gebruikgemaakt worden van een levenscyclusanalyse. De Commissie heeft bij de CPR ook rekening gehouden met EN15804, de EPD-norm voor de duurzaamheid van bouwwerken en -diensten. Een aanvraag voor een geharmoniseerde standaard kan ook drempelwaardes bevatten met betrekking tot bepaalde essentiële eigenschappen.
Samen met de CPR Acquis Expert Groep stelt de Commissie een werkplan vast voor het opstellen van geharmoniseerde technische specificaties. Doelstelling van dit CPR-Acquis Proces is om samen met alle lidstaten - op basis van de verschillende nationale regelgevingen - tot standardization requests (SRQ) te komen voor 34 verschillende productgroepen. Op basis van de SRQ’s wordt de komende jaren een gestandaardiseerde bepalingsmethode ontwikkeld. De bepalingsmethode bepaalt of een product voldoet aan de vereiste kenmerken en eigenschappen (zoals veiligheid of duurzaamheid).
Voor duurzaamheid bestaat op dit moment nog geen geharmoniseerde bepalingsmethode. De verwachting is dat een geharmoniseerde bepalingsmethode die vervolgens voor alle productgroepen geïmplementeerd wordt nog enkele jaren op zich zal laten wachten.
Producteisen
Alleen wanneer voor een bepaald product een geharmoniseerde standaard voor essentiële eigenschappen is opgesteld, kunnen in de geharmoniseerde technische specificatie producteisen worden opgenomen. Die producteisen kunnen zien op veiligheid en op milieu. Voor dit onderdeel kan de CEN een geharmoniseerde standaard opstellen om te bepalen of het product aan bepaalde eisen voldoet, maar het gebruik van die standaard is vrijwillig. Een fabrikant kan dus ook op een andere manier aantonen dat wordt voldaan aan de producteisen.
Beoordelingsmethoden en verificatie
Het derde onderdeel betreft de beoordelingsmethoden en de verificatie. Bouwproducten kunnen worden getoetst aan de relevante productvereisten onder de CPR.
Prestatieverklaring, verklaring van conformiteit en CE markering
Een fabrikant die een bouwproduct op de markt wil brengen waarop de CPR van toepassing is en waarvoor een geharmoniseerde technische specificatie bestaat, moet aantonen dat het product hieraan voldoet. Dit doet de fabrikant in de meeste gevallen door een bevoegde autoriteit in te schakelen, om daarmee samen de beoordelingen uit te voeren aan de hand van de geharmoniseerde standaard. Zo wordt het bouwproduct in ieder geval beoordeeld op de essentiële eigenschappen.
Een beoordeling op producteisen kan ook nodig zijn, maar gebruik van de geharmoniseerde standaard hiervoor is vrijwillig. Wanneer het bouwproduct is beoordeeld aan de hand van de geharmoniseerde standaard op basis van essentiële eigenschappen (en voldoet aan de eventuele drempelwaardes), wordt een prestatieverklaring afgegeven. Wanneer het bouwproduct voldoet aan de producteisen, wordt een verklaring van conformiteit afgegeven.
Op basis van de prestatieverklaring en de verklaring van conformiteit, kan een bouwproduct een CE-markering krijgen. Het is belangrijk dat de prestatieverklaring en verklaring van conformiteit altijd bij de producten geleverd worden, of online op de juiste wijze beschikbaar zijn.
Geen geharmoniseerde technische specificatie
Wanneer er geen geharmoniseerde technische specificatie beschikbaar is voor een product, kan de fabrikant het product toch vrijwillig laten CE-markeren. In dat geval gebeurt dit niet aan de hand van een geharmoniseerde standaard, maar aan de hand van een European Assessment Document (EAD). Wanneer er nog geen EAD beschikbaar is voor het bouwproduct, kan dit worden opgesteld door een Technical Assessment Body.
3. Voor wie geldt CPR
De CPR geldt voor alle lidstaten en alle fabrikanten die onder de CPR vallende bouwproducten op de interne markt willen aanbieden.
4. CPR in de nationale rechtsorde
Wanneer voor een bepaald bouwproduct een geharmoniseerde technische specificatie bestaat, valt dit product binnen de geharmoniseerde zone. Lidstaten van de Europese Unie mogen in dat geval geen extra beoordelingsmethoden of drempelwaardes opnemen voor dat product in nationale wetgeving. Het product moet worden toegelaten op de markt. Hier kan wel een uitzondering op worden gemaakt, wanneer dit noodzakelijk is op grond van zwaarwegende gezondheids-, milieu-, of veiligheidsredenen. Het verbod geldt niet voor publieke aanbestedingen.